نوشته شده در تاریخ ۹۳/۰۴/۱۲ | مرتبط با :
آداب و رسوم | 3,047 views
در اوستا روایت است که مهر همان ایزدمهر است که در روز آغازین زمستان زاده شده است و میترا نام دارد. در ایران باستان این جشن را میتراکانا مىنامیدند، که بعدها به مهرگان تبدیل شد. از طرفى آیین مهرپرستى که روزى جهان را در بر گرفته بود بر دین زرتشت اثر گذاشته و در سدههاى بعد به جشن مهرگان تبدیل شده است. روایت دیگر این است که مهر همان مهر خورشید و نور و گرمى و مهربانى و محبت و فروز و مینویى و عهد و پیمان مىباشد و نیز چیرگى شاه فریدون پیشدادى بر ضحاک تازى است. ابوریحان بیرونى در کتاب آثارالباقیه مهرگان را این گونه توصیف مىکند:
«روز نخست از مهر ماه هرمزد روز است و آن روز شانزدهم مهر مىباشد. جشن بزرگى است که به مهرگان معروف است، خزان دوم باشد و این جشن مانند دیگر جشنها براى عموم مردم است و معنى آن دوست جان است. گویند مهر نام آفتاب است و چون در این روز آفتاب براى اهل عالم پیدا شد، این روز را مهرجانها گویند و دلیل برگزارى این جشن آن است که در آیینهاى ساسانیان آمده است که در آن روز تاجى به شکل خورشید که در آن دایره آفتابى بود و آفتاب بر چرخى که در آن تاج سوار بود و شاهنشاهان بر سر مىگذاشتند و شاهنشاهى خود را با داد آغاز مىنمودند.»
در این روز در بسیارى از مکانها بازار برپا مىشود و مردم شادىها مىکنند. در تقویم اوستا جشن مهرگان برابر ۱۶ مهر است اما چون در تقویم کشورى شش ماه از سال ۳۱ روز است، بنابراین جشن شش روز جلوتر و روز دهم مهر خواهد بود.
در این جشن، زرتشتیان کرمان در شهر کرمان از چند روز قبل به پیشواز مىروند. خانه و کاشانهٔ خود را پاک و پاکیزه مىنمایند، آن روز جامهٔ نو به تن مىکنند و آب و آویشن که نوعى گیاه خوشبو است به در خانه مىآویزند و در داخل نور و گرمى آتش و بوى خوش عود و صندل و کندور وجود دارد و زمزمهٔ ستایش به خداوند نیز از نشانههاى جشن است. زرتشتیان پس از مراسم به سوى آتشکدهها (درب مهرها) در کرمان و سایر روستاها رو مىآورند. نماز و ستایش به خداوند توسط گروه موبدان سفیدپوش انجام مىگیرد و سپس موبدان آغاز به سخن نموده و فلسفهٔ جشن را بیان مىکنند.
از مراسم دیگر ایزدمهر، مراسم قوچاندازون است، در آیین مهر قوچ، نماد مهر است. قوچ یا پازن را در گلهٔ میش و نر مىاندازند. نخست آن را با رنگهاى سرخ و سبز به طرز دلانگیزى مىآرایند و بر پشت آنها نقوش مختلفى از جمله نقش چهار خال یا چهار سوى چلیپا براى دفع چشم زخم و گزند رنگآمیزى مىکنند و سپس با طلب فراوانى و بارورى قربانى مىکنند. اولین شب قوچاندازون را با پختن حلوایى در سیاه چادر جشن مىگیرند و به اولین نرى که وارد گله شود آبنبات مىدهند.